HUKUK-POSTASI-2019-metin

69 TİCARET HUKUKU York Anvers Kuralları Uyarınca Müşterek Avarya Hangi durumların müşterek avarya olarak nitelendirileceği, bir başka deyişle müşterek avarya tipleri, York Anvers Kuralları’nın numaralı kurallarında (Kural I – XXIII) düzenlenir. A – G arasında belirtilen harfli kurallarda ise müşterek avaryaya ilişkin genel pren- sipler düzenlenir. Bir istisna öngörülmediği takdirde, harfli kurallarda belirtilen genel prensipler, numaralı kurallar için de geçerli olacaktır 2 . York Anvers Kuralları’nın başında bir Yorum Kuralı ve Üstün Kural bulunur. Yorum Kuralı uyarınca müşterek avarya paylaştırma- sında Kurallar, kendileriyle bağdaşmayan mevzuat ve uygulama dik- kate alınmaksızın uygulanır. Üstün Kural ve numaralı Kurallarda aksi öngörülmedikçe, müşterek avarya paylaştırması harfli Kurallara göre yapılacaktır. Bu kapsamda, taraflar York Anvers Kuralları’nın uygu- lanmasını kararlaştırdığı durumda, ilgili kuralların milli kanunlardan üstün olacağı kabul edilir. Üstün Kural uyarınca, makul ölçüler içinde yapılmayan fedakârlık ve masraflar için hiçbir halde paylaştırma yapılmaz. Müşterek Avarya Şartları Müşterek avaryadan söz edilebilmesi için; (i) bir geminin kısmen veya tamamen yüklü olması, (ii) gemi ve yükün müşterek bir tehlike ile karşılaşmış olması, (iii) müşterek tehlikeden gemi ve yükü koru- mak için fevkalade bir fedakârlık veya masraf yapılmış olması, (iv) fedakârlığın makul olması ve iradi şekilde yapılması ve (v) fedakârlığın faydalı bir netice ile sonuçlanması, bir başka deyişle gemi veya yükün kısmen veya tamamen kurtulmuş olması gerekir 3 . Müşterek avarya sisteminde masraflara ilişkin paylaşım, gemi ve yükün kurtarılmasın- da yararı olan taraflar arasında yapılır. 2 Kender / Çetingil / Yazıcıoğlu , s. 244. 3 Kender / Çetingil / Yazıcıoğlu , s. 243.